Een paar dagen geleden sprak ik een Baarnaar die de raadsvergadering van eind september via RTV Baarn had proberen te volgen. Op een gegeven moment was hij wat anders gaan doen. "Het leek wel of jullie vooral met jezelf bezig waren", was zijn verklaring.
Zo'n opmerking raakt me. Ik vind dat wij als raadsleden steeds moeten uitstralen dat het gaat om het welzijn van onze inwoners. Helaas is het beeld soms anders.
Gedoe over een zienswijze
Het begon bij de behandeling van de toekomstplannen en de begroting van de RMN. De RMN zamelt afval in in Baarn en een aantal andere gemeenten in de regio.
Dit soort gemeentegrensoverstijgende organisaties worden 'gemeenschappelijke regelingen' genoemd. Ze worden bestuurd door de verantwoordelijke wethouders van de deelnemende gemeenten. De verschillende gemeenteraden moeten jaarlijks de toekomstplannen en de begroting goedkeuren. Elke wethouder schrijft daartoe een zogenaamde 'zienswijze' waarmee zijn of haar raad dient in te stemmen.
Nou gaat het bij de RMN al een aantal jaren niet goed. Voor alle duidelijkheid: dat ligt niet aan de mensen op de vuilniswagens en bij de milieustraat. Het knelpunt is vooral de financiële aansturing. RMN slaagt er al jaren niet in om helderheid te scheppen over de inkomende en uitgaande geldstromen. En als raad heb je die helderheid wel nodig om een oordeel te kunnen geven. Ook GroenLinks hamert daar al jaren op.
In het nieuwe college is Mark Eijbaard de verantwoordelijke wethouder. Als raadslid was hij altijd zeer kritisch over de RMN; als wethouder is dat niet anders. Vlak voor het zomerreces schreef hij een zienswijze die er niet om loog: de gemeente Baarn kon de toekomstplannen en de begroting niet goedkeuren als RMN haar inkomsten en uitgaven niet beter kon verantwoorden. Hij sprak daar ook zijn diepe teleurstelling over uit.
Maar zie: na de zomer voerden wethouder en RMN een goed gesprek en werd duidelijk dat RMN stappen aan het zetten is. Daardoor dekte de kritische zienswijze de lading niet meer. De wethouder paste de zienswijze aan en stuurde die op de ochtend van de Besluitraad naar de raad.
Die aanpak schoot de ChristenUnie in het verkeerde keelgat. En niet zo'n beetje: raadslid Roy Bruins vond dat de raad te laat was geïnformeerd en kwam vlak voor het begin van de raadsvergadering met een motie van afkeuring. Dat is zwaar geschut dat doorgaans pas wordt ingezet als een wethouder grote en verwijtbare fouten heeft gemaakt. Er is maar één zwaarder instrument: het naar huis sturen van de wethouder.
De ChristenUnie had in zoverre een punt, dat het niet hoort dat je je als raadslid op de dag van de vergadering nog moet verdiepen in een zienswijze. "Ik heb daar op de dag zelf echt geen tijd meer voor", zei Bruins. En dat herken ik wel.
Opmerkelijk was dat de motie van afkeuring meer tekst bevatte dan de hele zienswijze, maar goed. De rest van de oppositie (VVD, CDA en 50Plus en Jelle Jonkers) sloot zich gretig aan en zo ging het gesprek in de raad niet meer over het functioneren van de RMN, maar over de vraag of de wethouder de raad op tijd had geïnformeerd. Het werd een klassiek robbertje vechten tussen oppositie en coalitie. Dat mag, maar ik vond het spijtig dat er zo hard op de man werd gespeeld. Dat verziekt de verhoudingen.
De wethouder verontschuldigde zich voor de late verzending en maakte daarna duidelijk dat hij alles uit de kast trekt om de bedrijfsvoering van de RMN op orde te krijgen. Dat was voor onze fractie - en voor de meerderheid van de raad - voldoende.
Stemmen over poppetjes
Over die 'gemeenschappelijke regelingen' gesproken: daar is wel iets mee. Om te beginnen zit Baarn in maar liefst twaalf van die regelingen. En zoals gezegd kan de raad zich alleen maar uitspreken over een zienswijze van het college.
Als je je werk als raadslid serieus neemt, moet je je twaalf keer per jaar door een begroting worstelen die voor een groot deel niet over jouw gemeente gaat. Dat is een tijdrovende klus. De kans is groot dat je daarin dingen over het hoofd ziet, terwijl het vaak om veel geld gaat.
Daarom wil de raad gaan werken met zogenaamde 'raadsrapporteurs': per gemeenschappelijke regeling bestuderen één lid van de coalitie en één lid van de oppositie samen nauwgezet de toekomstplannen en de begroting om vervolgens verslag uit te brengen aan de hele raad. Dat verslag is feitelijk en niet politiek gekleurd. Het is aan de afzonderlijke fracties om op grond van die feiten een politiek oordeel te vellen over de zienswijze van de wethouder.
In de afgelopen raadsvergadering werden voor al die gemeenschappelijke regelingen raadsrapporteurs benoemd. En daarnaast ook nog voor een aantal andere commissies.
Nou is de afspraak dat over personen altijd schriftelijk wordt gestemd. En in Baarn gaat dat nog met papieren stembriefjes. Dat betekende dus verschillende stemronden en vervolgens keer op keer schorsing om de stemmen te tellen.
Tijdens de tweede schorsing verplaatste ik me even in de positie van de kijker thuis. En dat gaf me een gevoel van ongemak. Want je voelt aan je water dat die kijker bezig is af te haken. En dat is nou juist wat we niet willen. Misschien kunnen we dat een volgende keer voorkomen door het stemmen anders - en wat ons betreft ook duurzamer - te organiseren.
Hoe dan ook: de GroenLinks-fractie heeft wel haar verantwoordelijkheid voor dit deel van het raadswerk genomen. Wim wordt raadsrapporteur voor de belastingsamenwerking met Eemnes, Jan buigt zich over de RMN (afvalinzameling) en de AVU (afvalverwerking) en ik kijk zelf mee naar het functioneren van de BBS (uitvoering Werk & Inkomen) en RWA-Amfors (sociale werkvoorziening).
Dan werd er nog een Commissie Integriteit ingesteld, waarin Kimberley namens onze fractie zitting neemt. En ik word als fractievoorzitter lid van de Vertrouwenscommissie die zich gaat buigen over de herbenoeming van de burgemeester.
Anderhalf miljoen 'down the drain'
Het belangrijkste besluit van de avond werd achter gesloten deuren genomen. Ik heb van een aantal inwoners de vraag gekregen waarom dat nodig was. Begrijpelijk.
Ruim tien jaar geleden had het toenmalige college grootse plannen met het parkeerterrein dat nu bekend is als het Laanplein. VVD-wethouder Lieberwerth sloot met DAV - het consortium dat de plannen zou gaan uitvoeren - allerlei deals die uiteindelijk uitdraaiden op een financieel debâcle. Het voert te ver om op de details in te gaan, maar de plannen gingen niet door en de gemeente verloor miljoenen door allerlei schimmige grondtransacties.
Tot vorige week was de gemeente met DAV verwikkeld in een slepende rechtszaak over de financiële afwikkeling. Beide partijen beseften dat die nog vele jaren zou kunnen duren en dat de kosten alleen maar zouden oplopen. Daarom werd onderhandeld over een zogenaamde 'vaststellingsovereenkomst' die een streep onder de zaak zou zetten: de gemeente Baarn zou aan DAV nog anderhalf miljoen betalen voor extra kosten die DAV voor haar rekening had genomen. Kosten die anders door de gemeente zouden zijn gemaakt.
De advocaat van de gemeente adviseerde met klem om het onderhandelingsresultaat achter gesloten deuren te bespreken, omdat anders het risico bestond dat de vaststellingsovereenkomst alsnog zou sneuvelen. En dan zouden beide partijen terug moeten naar de rechter.
Uit oogpunt van transparantie is dat natuurlijk lastig uit te leggen, maar we hadden wel begrip voor de reden. Belangrijk was dat de deal en alle achterliggende informatie onmiddellijk na vaststelling alsnog openbaar zouden worden gemaakt. Dat is inmiddels ook gebeurd. En daardoor kunnen we als volksvertegenwoordigers nu alsnog opening van zaken geven.
De advocaat van de gemeente rekende ons glashelder voor hoe de anderhalf miljoen euro was opgebouwd. Hij maakte ook overtuigend duidelijk dat verder procederen de gemeente naar alle waarschijnlijkheid nog veel meer zou kosten. Net als bijna alle andere fracties besloten we dan ook om met lange tanden in te stemmen met het voorstel.
En ja, daarmee hebben we wat uit te leggen aan onze inwoners. Met anderhalf miljoen had je immers in Baarn zó veel goede dingen kunnen doen.
Wat GroenLinks betreft was het een keuze voor de minste van twee kwaden. Waarbij de doorslag gaf dat dit onze inwoners niet gaat raken in hun portemonnee en dat onze voorzieningen op peil blijven. De anderhalf miljoen komt namelijk uit de Algemene Reserve, de spaarpot van de gemeente. Door de jaren heen werd in de gemeentebegroting steeds al rekening gehouden met het feit dat er op de één of andere manier nog eens met DAV moest worden afgerekend.
Maar hoe dan ook: het blijft zondegeld.
We zijn het er als raad over eens dat dit nooit meer mag gebeuren. We moeten lessen trekken uit dit debâcle. Te denken valt aan een onderzoek van de Rekenkamer of misschien wel een raadsenquête (te vergelijken met een parlementaire enquête door de Tweede Kamer). De komende tijd wordt bekeken wat het meest geschikte middel is.
Een laatste woord over de enige fractie die niet instemde met de vaststellingsovereenkomst. De VVD vond dat de gemeente niet scherp genoeg had onderhandeld en er een bedrag had kunnen uitslepen dat enige tienduizenden euro's lager lag.
Daar bestaat een spreekwoord voor: "Penny wise, pound foolish." Of, zoals ik een collega hoorde zeggen: "Die scherpte hadden ze tien jaar geleden moeten hebben."
Misschien is het een kwestie van gebrek aan historisch besef bij de nieuwe VVD-vertegenwoordigers. Bij mij roept het de vraag op of ze door hun meer ervaren collega's wel goed zijn bijgepraat over de voorgeschiedenis van deze financiële aderlating...
In oktober buigt de raad zich over de eerste gemeentebegroting van het nieuwe College van B&W. En op woensdag 12 oktober is het tijd voor de Algemene Beschouwingen, waarin alle fracties hun visie geven op de toekomst van onze gemeenschap.
Wat GroenLinks betreft gaat het dan weer over de inhoud. Ik ben ervan overtuigd dat onze inwoners daar in deze onzekere tijden grote behoefte aan hebben.
