In februari verloor de coalitie van VoorBaarn, GroenLinks, PvdA en D66 de meerderheid in de raad door onenigheid binnen VoorBaarn. Voorman Tino Schouten ging alleen verder; Muhammed Korkmaz sloot zich bij de VVD aan. Vanaf dat moment was het zoeken naar meerderheden voor raadsvoorstellen. Daarbij werd heel duidelijk dat een deel van de oppositie constructief meedenkt en -praat, terwijl een ander deel ervoor kiest om langs de zijlijn te blijven roepen.
In de tweede helft van het jaar werd het spannend. Het ‘ravijnjaar’ 2026 - het begin van een periode waarin de gemeenten structureel minder geld van het rijk krijgen - wierp zijn schaduw vooruit. Sommige fracties kozen ervoor om zich te profileren en ondermijnden met ‘moties vreemd aan de agenda’ besluiten die al in gang waren gezet. En dan brak in december ook nog het moment aan voor een cruciale stap in het meest spraakmakende dossier van deze raadsperiode: de huisvesting van theater en bibliotheek. Met een onverwachte wending.
Naar een cultuurhuis in Baarn
Korte voorgeschiedenis
Op 16 december 2020 lag er een unieke kans om te kiezen voor een cultuurhuis op de Brink. Het was een stoutmoedig alternatief voor het voorstel van het toenmalige college om theater en bibliotheek te huisvesten op de locatie Rembrandtlaan: een plan dat 9,8 miljoen zou kosten en zou leiden tot het verdwijnen van de bibliotheek uit het centrum. Wij pleitten met volle overtuiging voor een cultuurhuis in het centrum, maar de raad besliste met de kleinst mogelijke meerderheid anders.
De onvrede over dit besluit werd één van de hoofdthema’s van de verkiezingscampagne voor de raadsperiode 2022 - 2026. De vier coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie verloren; VoorBaarn werd de grootste partij en vormde samen met PvdA, D66 en onze fractie een college.
In het coalitieakkoord spraken we af het besluit van december 2020 te heroverwegen als uit onderzoek zou blijken dat het ontwerp voor de voorgenomen vernieuwbouw van de Rembrandtlaan duurder zou uitpakken dan voorzien.
In februari 2023 bleken dat die kosten inderdaad flink waren opgelopen: tot 11,8 miljoen voor een niet duurzaam gebouw dan wel 13,6 miljoen voor een duurzaam gebouw. Geen optie wat ons betreft, zoals we toen uitlegden: “GroenLinks heeft er nooit een geheim van gemaakt dat we dromen van een plek in het centrum van ons dorp waar inwoners elkaar kunnen ontmoeten en in contact komen met ons rijke culturele, sociale en maatschappelijke leven. (...) De grootste moeite die wij met het raadsvoorstel hebben is dat het wegbeweegt van deze droom. Het brengt culturele initiatieven maar voor een klein deel samen en dan ook nog op de verkeerde plaats. We worden er niet enthousiast van.”
Wel pleitten we ervoor om een aantal acute gebreken aan de Speeldoos te verhelpen en om raadsbreed te verkennen hoe we de Speeldoos perspectief konden bieden om nog lange tijd het centrum voor de podiumkunsten in Baarn te kunnen zijn.
Te elfder ure vonden alle fracties elkaar in een compromisvoorstel: onderzocht zou worden hoe drie scenario’s voor vernieuwbouw van de Speeldoos zouden scoren bij een afschrijvingstermijn van 10, 20 en 40 jaar. Daarbij zou Hoofdstraat 1 een combinatie van bibliotheek en een centrum voor ontmoeting en maatschappelijke ondersteuning moeten worden. Op ons initiatief werd bovendien in het amendement opgenomen dat er een Kunst- en Cultuurvisie zou komen die richting zou geven aan de culturele ambities van de gemeente en de daarbij behorende faciliteiten, zodat het niet alleen over de stenen zou gaan.
Onverwachte wending
In juni 2024 volgde een onverwachte, maar interessante wending. Halverwege het onderzoek naar de exploitatiescenario’s was al wel duidelijk dat de Speeldoos alleen gebaat zou zijn bij investering voor langere termijn. Intussen kwam uit de participatie van het culturele veld in het kader van de Kunst- en Cultuurvisie overduidelijk de wens van een cultuurhuis naar voren. Daarop dienden we als coalitie een voorstel in met het resterende onderzoeksbudget nog een laatste keer te kijken of een cultuurhuis in het centrum in Baarn tóch haalbaar was. Daarbij voorzagen we ook in een ‘terugvalscenario’: als dat er niet inzat, zouden we alsnog kiezen voor het plan voor gezamenlijke huisvesting van theater en bibliotheek, waar mogelijk uitgebreid met andere culturele functies. En daaraan onlosmakelijk verbonden een levendige invulling van Hoofdstraat 1 met onder andere culturele en eductieve functies. Hoe dan ook zou er in december een beslissing moeten vallen.
Toch een cultuurhuis
Het werd december. En helaas: de bevindingen van de quick scan wezen uit dat de droom van een cultuurhuis op de Brink bij een droom zou blijven. We bevroegen de wethouder stevig, maar ontkwamen niet aan de conclusie dat het alleen zou kunnen als je bovenop de al benodigde investeringen nog eens miljoenen extra zou besteden aan het opkopen van omliggende panden en de bouw van een ondergrondse parkeervoorziening. Extra miljoenen die onherroepelijk ten koste zouden gaan van de kunst en cultuur zelf.
Daarmee kwam het ‘terugvalscenario’ in zicht. Geen droomscenario, maar wel een goed alternatief gezien de grote behoefte van het culturele veld aan een cultuurhuis. Met volle inzet werkten we aan een amendement om daarbij wél verbinding te leggen met het centrum: ”Dat kan door te kiezen voor een aantrekkelijke hotspot in het centrum, waar inwoners én gasten in aanraking kunnen komen met wat Baarn te bieden heeft. Zo verbinden we kunst en cultuur met het levendig centrum. Wat ons betreft kiezen we ervoor om die hotspot voor cultuur, educatie en ontmoeting te huisvesten aan de Hoofdstraat 1. Die plek is van ons en daar is ruimte om er iets moois van te maken.”
Zowel het amendement als het geamendeerde raadsvoorstel haalde op 16 december een meerderheid in de raad. En daarmee zetten we alsnog een ferme stap naar een cultuurhuis: een bruisende plek voor de gehele Baarnse gemeenschap, toegankelijk voor iedereen, overdag en ’s avonds. Met een aantrekkelijk theater met grote publiekstrekkers en kleine evenementen van onze lokale inwoners. Met een bibliotheek die zorgt dat mensen meer gaan lezen, die kennis en informatie toegankelijk maakt en die bijdraagt aan een leven lang leren. Met inwoners die – al dan niet georganiseerd – met hoofd, hart en handen creatief bezig zijn. Een plek waar je kunt afspreken om samen aan iets moois te werken, ideeën uit te wisselen of elkaar zomaar even te ontmoeten.
Ook de Kunst- en Cultuurvisie werd in meerderheid aangenomen, waardoor we vastgelegd hebben wat wij heel belangrijk vinden: het bevorderen van een rijk en divers cultureel leven, van meedoen, uitwisseling, ontmoeting en participatie, van levendigheid en beleving.
Zoals gezegd: het was een politiek enerverend jaar. Een jaar waarin we soms bereikten wat we wilden en soms werden teruggeworpen. Maar vooral een jaar waarin we ondervonden hoe veel je kunt bereiken als je open staat voor samenwerking. Samenwerking met de coalitiegenoten, maar ook met oppositiefracties die bereid zijn over hun schaduw heen te springen.
En de manier waarop wij politiek actief zijn wordt gezien. Het gaat goed met onze beweging. Ons ledental groeit en diverse nieuwe leden willen meedenken. Inmiddels draait Alex van den Berg al weer een jaar volwaardig mee als steunfractielid. Eveneens nieuw steunfractielid Lars Kramer loopt zich warm voor een rol in de spotlights. Frances Tan, Daan Windeij en Nicole Franssen houden ons scherp en zorgen voor het onmisbare denk- en handwerk op de achtergrond. En er zit nog meer in het vat.
Vol zelfvertrouwen gaan we het nieuwe jaar in. Maar nu eerst even bijkomen...
