Paleis Soestdijk: nationaal icoon, lokale verantwoordelijkheid
Afgelopen maand, terwijl we eigenlijk al met reces zouden zijn, behandelde de gemeenteraad van Baarn een dossier dat nationale media-aandacht kreeg: de herbestemming van Landgoed Paleis Soestdijk.
Een dossier met een lange geschiedenis, niet alleen vanwege de historie van het paleis zelf; ook de herbestemming is een langlopend traject. Een traject waarin de gemeenteraad van Baarn nauwelijks zeggenschap had, tot afgelopen maand. Graag neem ik je mee in onze afwegingen binnen dit dossier.
In 2017 besloot het Rijksvastgoedbedrijf om Landgoed Paleis Soestdijk, dat toen al ruim tien jaar leeg stond, te verkopen aan de Meijer-Bergman Erfgoedgroep onder de voorwaarde dat deze het achterstallige onderhoud op zich zou nemen. Om dit miljoenenproject te bekostigen diende zij een plan in om woningen te bouwen in het naastgelegen bos. Dit plan keurde het Rijksvastgoedbedrijf goed. Dat was dus part of the deal bij de verkoop van het paleis.
In 2019 werd dit plan voor het eerst besproken met de gemeenteraad van Baarn. Een plan met 100 villa’s in het bos naast het paleis. Een plan waar terecht veel kritiek op was. Het betreffende bos is een waardevol natuurgebied in het Natuurnetwerk Nederland met oude boskernen en bosgroeiplaatsen. De gemeenteraad heeft geen goedkeuring verleend aan deze plannen en de Meijer-Bergman Erfgoedgroep moest met een alternatief plan komen.
Wat volgde waren vele gesprekken tussen de Erfgoedgroep, de provincie Utrecht, het Rijksvastgoedbedrijf en de gemeente Baarn. Opvallend is dat het Rijksvastgoedbedrijf geen enkele verantwoordelijkheid nam voor de ontstane impasse, waar zij zelf debet aan zijn. Door de jarenlange verwaarlozing van het nationaal monument door het rijk en de verkoop van het landgoed aan een commerciële partij zijn we in deze situatie beland. De enige partij die ervoor kan zorgen dat de natuur rondom Soestdijk onaangetast kan blijven is mijns inziens het Rijk. Deze handschoen hebben zij niet opgepakt. Aan de provincie en de gemeente Baarn de schone taak om de schade zoveel als mogelijk te beperken.
Na maanden van onderhandelen, lag er een nieuw, veel kleinschaliger plan voor de woningbouw in het bos. Woningbouw die de benodigde financiële middelen moet opleveren voor de restauratie van het paleis en de tuinen.
Onze fractie heeft daarom ingestemd met het verder uitwerken van deze plannen en het ter inzage leggen van het voorontwerpbestemmingsplan in deze vorm. Niet omdat wij het eens zijn met de aantasting van het natuurgebied. Niet omdat wij ons hebben laten inpakken door de familie Meijer. Niet omdat wij met volle overtuiging JA zeggen tegen dit plan. Maar omdat het alternatief waarschijnlijk nog veel slechter uitpakt, want zolang het rijk haar verantwoordelijkheid niet neemt, staan jarenlange leegstand en verkoop aan de hoogste bieder in het vooruitzicht.
Instemmen met het verder uitwerken van de plannen ging niet zonder slag of stoot. Om in te kunnen stemmen waren maar liefst negen wijzigingsvoorstellen nodig in de vorm van moties en amendementen op het voorstel.
Amendementen
De belangrijkste wijzigingen op het voorstel zijn verwoord in een tweetal amendementen. Een belangrijk onderdeel van het eerste amendement was het wijzigen van het beslispunt. In de nieuwe formulering is nu vastgelegd dat de raad slechts instemt met het in procedure brengen van het voorontwerpbestemmingsplan. GroenLinks kan op dit moment namelijk nog niet kon instemmen met de plannen, onder andere vanwege een aantal zaken die nog nadere uitwerking behoeven, zoals natuurontwikkeling en -compensatie en de verkeersafwikkeling inclusief het parkeren rondom het landgoed. Daarom hebben we niet ingestemd met de plannen, maar ingestemd met het nader uitwerken van de plannen, waarbij in de volgende fase meer duidelijkheid moet komen over genoemde aspecten.
Het tweede amendement ging over het inhuren van een externe adviseur, die de gemeenteraad van Baarn gaat bijstaan in de volgende fase van de planvorming, met als doel ervoor te zorgen dan alle gemaakte afspraken goed geborgd worden in het bestemmingsplan. Zo voorkomen we dat we later verrast worden door nieuwe, onvoorziene ontwikkelingen op het landgoed. Een hele belangrijke opdracht voor deze adviseur wordt het vastleggen van alle waarborgen voor de natuurcompensatie rondom de marechausseekazerne. Voor onze fractie is het van groot belang dat de aantasting van de ecologische waarden van het gebied zo minimaal en de compensatie zo optimaal mogelijk is. Daar zullen we dan ook op blijven toetsen.
Naast deze twee amendementen was er een aantal moties, onder andere over de verkeersafwikkeling die wat ons betreft veel te veel gericht was op de auto. Er ligt nu een opdracht om te kijken naar openbaar vervoer en de fiets als alternatief voor het autoverkeer. Niet alleen is dat beter voor het milieu, ook scheelt dat een heleboel parkeerplaatsen in het groen. Alle moties en amendementen zijn hier terug te vinden.
Hoe nu verder?
Nu de raad het voorontwerp-bestemmingsplan heeft vastgesteld, volgt de inspraak- en overlegronde. Van vrijdag 4 september tot en met donderdag 15 oktober 2020 zullen inwoners van Baarn of Soest en andere belangstellenden gebruik kunnen maken van hun recht op inspraak en hun mening geven over het voorontwerp. De inspraakreacties gaan naar het college van burgemeester en wethouders van Baarn. Het college doet een voorstel, waarna de raad een afweging maakt en besluit ze wel of niet mee te nemen in het plan.
In 2021 verwachten wij een besluit te kunnen nemen over de dan uitgewerkte plannen. Daarbij zal het behoud van de natuurwaarde uiteraard zwaar meewegen bij het bepalen van ons standpunt. Dit langdurige traject is kortom nog niet ten einde, net zo min als onze inspanningen om er het best mogelijke uit te halen voor mens en natuur.