Het draaide allemaal om het Uitnodigingskader zonne- en windenergie. In dit document wil het college regelen waar we binnen onze gemeentegrenzen grootschalige opwek van energie uit zon en wind mogelijk maken. En aan welke voorwaarden we initiatieven op dat gebied gaan toetsen.
Op 24 maart 2021 stemde de raad in met het Plan van Aanpak om tot dit Uitnodigingskader te komen. Inwoners zouden mogen meepraten. Als randvoorwaarde gold de - ook door GroenLinks ondersteunde - motie ‘Geen windmolens en/of zonneparken in kwetsbare natuurgebieden en landschappen’ van september 2020. Verder zouden vooraf geen andere gebieden worden uitgesloten. Daarover zou - en dat is belangrijk om te onthouden bij het verder lezen - het gesprek worden gevoerd.
Het college ging aan de slag. Inwoners konden op een digitale kaart aangeven waar wel en waar juist niet windmolens en/of zonneparken mochten komen. Mede op aandringen van GroenLinks werden er ook nog eens twee inwonersavonden georganiseerd.
Al snel werd duidelijk dat er nauwelijks draagvlak was voor grote windturbines. Dat betekende dat vol moest worden ingezet op zonneweiden. En dat was wel even schrikken. Om de Baarnse bijdrage aan de Regionale Energie Strategie te kunnen invullen en daarnaast de lokale doelstelling ‘Baarn klimaatneutraal in 2030’ te halen bleek 77 hectare aan zonneweiden nodig. En de ruimte daarvoor bleek beperkt. Slechts 131 hectare (de ‘groene zoekgebieden’) voldeed aan alle vooraf gestelde eisen en randvoorwaarden. Daarom besloot het college om nog eens 613 hectare aan gebieden binnen het weidevogelgebied en het NatuurNetwerk Nederland aan te wijzen (de ‘oranje zoekgebieden’), onder de strikte voorwaarde dat zonneweiden daar niet mochten leiden tot een achteruitgang van de natuur.
In de Debatraad van 10 november - met de Klimaattop in Glasgow in volle gang - besloot onze fractie om het eerlijke verhaal te vertellen. Dat de komende tien jaar beslissend worden. Dat treuzelen geen optie is. Dat het geen kwestie is van ‘of-of’, maar van ‘en-en’. Dat we natuurlijk moeten kijken naar energiebesparing, meer zon op daken en veelbelovende nieuwe technologieën, maar dat we er daarmee de komende tien jaar niet komen.
Maar we luisterden ook naar de insprekers. Naar natuurorganisaties en betrokken inwoners die wezen op de nadelige effecten van zonneweiden in het weidevogelgebied. Waarbij de wethouder overigens heel terecht opmerkte: 'Als we niets doen, zijn er straks geen weidevogels meer.'
In de aanloop naar de Besluitraad besloten we daarom om onze handtekening te zetten onder een amendement van de PvdA om zonneweiden in weidevogelgebied en het NatuurNetwerk Nederland (NNN) alsnog uit te sluiten. Plus een strook langs de Praamgracht die op termijn tot het NNN moet gaan behoren. In het volle besef dat je daarmee de mogelijkheden voor grootschalige opwek van duurzame energie in de komende jaren op voorhand fors inperkt. En daarom schreven we ter compensatie met D66 een motie waarin het college werd opgedragen om te komen met een actieplan om zon op daken te versnellen.
Daags vóór de Besluitraad bereikte ons informatie dat VVD, VoorBaarn en CDA werkten aan een voorstel om het hele punt van de agenda te halen en vervolgens aan het einde van de vergadering te komen met een eigen voorstel voor de aanpak van de energietransitie. Een concrete tekst bleef uit, maar alles wees erop dat de gelegenheidscoalitie een streep wilde zetten door zonneweiden. En daarmee door het hele Uitnodigingskader, dat zo zorgvuldig met inbreng van inwoners in elkaar was gezet.
Als raadslid ben je soms functioneel boos: je gebruikt grote woorden om je standpunt helder over het voetlicht te brengen. Bij dit onderwerp voelde ik dat mijn boosheid veel dieper ging dan irritatie over een politiek spelletje in de achterkamertjes. Het maakte me vastbesloten om namens onze fractie klip en klaar te verwoorden wat ik van deze gang van zaken vond.
Toen ik op woensdagavond om tien voor acht inlogde op de Teams-sessie voor de Besluitraad, wist ik nog steeds niet waarmee de gelegenheidscoalitie zou komen. De burgemeester opende de vergadering en kwam na een kwartier bij het agendapunt ‘Vaststellen agenda’. Daar vroeg Maike Koenders (VVD) namens de gelegenheidscoalitie inderdaad om het agendapunt ‘Uitnodigingskader zonne- en windenergie’ van de agenda te halen.
Namens onze fractie sprak ik uit - en dat kwam uit mijn tenen - dat ik op dat moment dacht aan mijn zoon. Aan zijn vrienden. Aan de kinderen van onze vrienden. En aan de jonge mensen op de kandidatenlijst van GroenLinks die we later die week zouden gaan vaststellen. Jonge mensen van rond de twintig. Jonge mensen met zorgen. Waaronder één alles overstijgende: 'Is deze aarde straks nog leefbaar?' Jonge mensen die eisen dat de politiek in actie komt. En dat ik die mensen straks zou moeten vertellen dat de gemeenteraad van Baarn op 24 november 2021 had besloten om NIET in actie te komen.
Ik was bepaald niet de enige die vol op het orgel ging. Alle andere fracties buiten de gelegenheidscoalitie - zowel oppositiepartijen als coalitiepartijen - hekelden in felle bewoordingen de gang van zaken. En ook de anders zo beminnelijke wethouder Prakke kon zijn woede nauwelijks verbergen.
Toen gebeurde er iets opmerkelijks. Het CDA begon te twijfelen. Woordvoerder René van Wijk vroeg om schorsing voor beraad met de indieners en moest die tot drie keer toe verlengen. Het valt te raden hoe het er achter de schermen aan toeging. De gelegenheidscoalitie scheurde.
Tijdens het wachten bleek dat de motie van de gelegenheidscoalitie om zes minuten voor acht (!) alsnog op de mail was gezet. Veel te laat natuurlijk om een afgewogen oordeel over de inhoud te kunnen vellen. Een snelle blik op de tekst maakte me alleen maar bozer. Inderdaad: een streep door de zonneweiden. En allerlei voorstellen - rijp en groen - in een poging om deze radicale ingreep te repareren. Open deuren: meer communiceren over energiebesparing en subsidiemogelijkheden. Feitelijke tegenstrijdigheden: wachten tot de opstopping op het elektriciteitsnet is verholpen, maar tegelijkertijd wel het IJsbaanproject versnellen. Openlijk uitstelgedrag: onderzoeken van de mogelijkheden van innovaties als geo- en aquathermie. Om nog maar te zwijgen van het pleidooi voor kernenergie.
En daarnaast een aantal wel heel bekende zinsneden, letterlijk overgenomen uit onze eigen motie over het versnellen van zon op daken. Later zou Maike Koenders dit knippen en plakken witwassen tot ‘intensief overleg met alle fracties’.
Uiteindelijk werd besloten het Uitnodigingskader toch te behandelen, maar dan wel aan het einde van de raadsvergadering. Zo kreeg de gelegenheidscoalitie tijd om haar motie om te bouwen tot een wijzigingsvoorstel (amendement). Intussen boog de rest van de raad zich over belangrijke onderwerpen als de huisvesting van scholen en maatschappelijke organisaties. Daarin bedong onze fractie in samenwerking met anderen dat inwonersinitiatieven als Lokaal-O, de Weggeefwinkel en Frontaalkunst te allen tijde onderdak moeten krijgen.
